Ο καρκίνος αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα θέματα δημόσιας υγείας παγκοσμίως. Από την άλλη πλευρά, ο επιπολασμός της παχυσαρκίας έχει διπλασιαστεί από το 1980 μέχρι σήμερα και περισσότεροι από 1,4 δισεκατομμύρια ενήλικες και 40 εκατομμύρια παιδιά είναι υπέρβαροι.
Η παχυσαρκία φαίνεται πως έχει σημαντική επίδραση στον κίνδυνο εμφάνισης πολλών τύπων καρκίνου όπως αυτός του μαστού, του παχέος εντέρου, του αδενοκαρκινόματος του οισοφάγου, της χοληδόχου κύστης, του ενδομητρίου, των νεφρών και του παγκρέατος.
Στις μέρες μας, οι άνθρωποι τείνουν να έχουν όλο και μεγαλύτερη ενεργειακή πρόσληψη αλλά ταυτόχρονα και μειωμένη φυσική δραστηριότητα (μειωμένη δηλαδή ενεργειακή δαπάνη) ενώ ταυτόχρονα καταναλώνουν τροφές πλούσιες σε κορεσμένα και trans λιπαρά οξέα. Αυτά τα διατροφικά πρότυπα μπορεί να αποτελούν την βασική λογική εξήγηση για τις αυξανόμενες περιπτώσεις καρκίνου και τα αυξανόμενα ποσοστά παχυσαρκίας.
Ένα συγκεκριμένο πρότυπο κατανάλωσης τροφίμων σε περίπου 16 χώρες που συνορεύουν με τη Μεσόγειο Θάλασσα είναι γνωστό ως Μεσογειακή Διατροφή και έχει μελετηθεί ευρέως τόσο για τις αντικαρκινικές επιδράσεις της όσο και για τις επιδράσεις της κατά της παχυσαρκίας.
Οι διαιτιτικοί παράγοντες της Μεσογειακής Διατροφής που μειώνουν τον κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου:
Πολυφαινόλες
Στην μεσογειακή διατροφή πολλοί είναι οι διατροφικοί παράγοντες που μπορεί να έχουν αντικαρκινικές ιδιότητες, ωστόσο οι πολυφαινόλες αποσπούν την μεγαλύτερη προσοχή. Οι πολυφαινόλες βρίσκονται σε φρούτα όπως είναι τα σταφύλια, οι φράουλες, τα βατόμουρα και τα εσπεριδοειδή καθώς επίσης και στα όσπρια, το κρεμμύδι, το σιτάρι και τα δημητριακά ολικής άλεσης, τη σίκαλη, το ελαιόλαδο, το κρασί και το τσάι.
Φυτικές ίνες
Οι φυτικές ίνες αυξάνουν τον όγκο των κοπράνων και μειώνουν τον χρόνο διέλευσης τους από το παχύ έντερο. Ως εκ τούτου, μειώνουν τον χρόνο που τα επιθηλιακά κύτταρα του παχέος εντέρου εκτίθενται σε πιθανές καρκινογόνες ουσίες. Επιπλέον, οι φυτικές ίνες μειώνουν το γλυκαιμικό φορτίο και βελτιώνουν την αντίσταση στην ινσουλίνη. Αύξηση της προσλαμβανόμενης ποσότητας φυτικών ινών σε 30γρ την ημέρα μπορεί να μειώσει το ποσοστό καρκινογένεσης του παχέος εντέρου κατά 30-40%.
Καροτενοειδή
Υπάρχουν περισσότερα από 500 καροτενοειδή, που βρίσκονται σε όλα τα κίτρινα, κόκκινα και πορτοκαλί φρούτα και λαχανικά. Τα καροτενοειδή φαίνεται δρουν προστατευτικά τόσο στον καρκίνου του μαστού όσο και στον καρκίνο του πνεύμονα.
Λυκοπένιο
Το λυκοπένιο που το συναντάμε στις αγαπημένες μας ντομάτες και στον χυμό αυτών, εκτός από την αντιοξειδωτική του δράση φαίνεται να δρα προστατευτικά απέναντι σε διάφορους τύπους καρκίνου, όπως αυτός του προστάτη.
Φυλλικό οξύ
Η πρόσληψη φυλλικού οξέος, που το συναντάμε κυρίως σε πράσινα φυλλώδη λαχανικά και όσπρια, φάνηκε να προστατεύει ενάντια σε αρχικά στάδια διάφορων τύπων καρκίνου όπως στον καρκίνο του παχέος εντέρου, του μαστού, του προστάτη καθώς και του ανώτερου πεπτικού συστήματος. Ωστόσο, η υπερβολική λήψη μεγαδόσεων φυλλικού οξέος θα μπορούσε να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα, προκαλώντας τα καρκινικά κύτταρα να αναπτυχθούν πιο γρήγορα (κυρίως στον καρκίνο του προστάτη). Το κλειδί λοιπόν φαίνεται να είναι η λήψη σωστής ποσότητας φυλλικού οξέος (400μg/μέρα).
Ελαιόλαδο και τα λιπαρά οξέα που περιέχει
Το ελαιόλαδο είναι η κύρια πηγή λίπους στον παραδοσιακό τρόπο Μεσογειακής Διατροφής. Οι φαινολικές αλκοόλες, τα φαινολικά οξέα, οι λιγνάνες και οι φλαβόνες που περιέχονται στο ελαιόλαδο φαίνεται πως είναι οι ενώσεις που αναγνωρίζονται ως πολύ ισχυρά αντιοξειδοτικά. Την προστατευτική δράση του ελαιολάδου απέναντι στον καρκίνο του μαστού και τον καρκίνο του παχέος εντέρου επιβεβαιώνουν αρκετές μελέτες.
Απαραίτητα λιπαρά οξέα (ω-3 & ω-6)
Τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα διακρίνονται σε 2 κατηγορίες: τα ω-3 και τα ω-6 λιπαρά οξέα. Λόγω της ανικανότητας του οργανισμού να τα συνθέσει θεωρούνται απαραίτητα και πρέπει να γίνεται η λήψη τους μέσω της διατροφής. Το α-λινολενικό οξύ (ALA), το εικοσαπεντανοϊκό οξύ (ΕPA), και το δεκαεξανοϊκό οξύ (DHA) αποτελούν τα τρία είδη των ω-3 λιπαρών οξέων. Στα ω-6 ανήκουν το λινολεϊκό, το γ-λινολενικό και το αραχιδονικό. Οι κυριότερες πηγές των απαραίτητων λιπαρών οξέων είναι τα λιπαρά ψάρια, οι ξηροί καρποί, τα θαλασσινά, το ελαιόλαδο, το σπανάκι και άλλα πράσινα φυλλώδη λαχανικά. Η αντικαρκινική τους δράση φαίνεται να συναντάται στον καρκίνο του παχέος εντέρου, του προστάτη και του μαστού.
Βιβλιογραφία
-Benetou, V., Trichopoulou, A., Orfanos, P., Naska, A., Lagiou, P., Boffetta, P., Trichopoulos, D. Greek EPIC cohort. (2008) Conformity to traditional Mediterranean diet and cancer incidence: the Greek EPIC cohort. Br J Cancer 99(10): 191-195.
– Kwan, H. Y., Chao, X., Su, T., Fu, X., Tse, A. K. W., Fong, W. F., & Yu, Z. L. (2017). The anticancer and antiobesity effects of Mediterranean diet. Critical reviews in food science and nutrition, 57(1), 82-94.
– Bosetti, C., Gallus, S., Trichopoulou, A., Talamini, R., Franceschi, S., Negri, E., La Vecchia, C. (2003) Influence of the Mediterranean diet on the risk of cancers of the upper aerodigestive tract. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev 12(10): 1091-1094.